Ο Εμμανουήλ (Μάνος)
Χατζιδάκις (Ξάνθη 23 Οκτωβρίου 1925 – Αθήνα15 Ιουνίου 1994) ήταν ένας από
τους σημαντικότερους Έλληνες μουσικοσυνθέτες. Το έργο του θεωρείται πως
συνέδεσε τη λόγια με τη λαϊκή μουσική και περιλαμβάνει δεκάδες ηχογραφήσεις
πολλές από τις οποίες αναγνωρίζονται σήμερα ως κλασικές.
Η μουσική του εκπαίδευση ξεκινά σε ηλικία
τεσσάρων ετών και περιλαμβάνει μαθήματα πιάνου από την αρμενικής καταγωγής
πιανίστρια Αλτουνιάν. Παράλληλα, εξασκείται στο βιολί και το ακορντεόν.
Ο Χατζιδάκις εγκαθίσταται οριστικά στην
Αθήνα, με τη μητέρα του, το 1932 έπειτα από το χωρισμό των γονέων του. Λίγα
χρόνια αργότερα, το 1938, ο πατέρας του πεθαίνει σε αεροπορικό δυστύχημα,
γεγονός που σε συνδυασμό με την έναρξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου επιφέρει
μεγάλες οικονομικές δυσχέρειες στην οικογένεια και αναγκάζει τον Χατζιδάκι να
εργαστεί από αρκετά νεαρή ηλικία.
Συγχρόνως επεκτείνει τις μουσικές του
γνώσεις παρακολουθώντας ανώτερα θεωρητικά μαθήματα με τον Μενέλαο Παλλάντιο,
την περίοδο 1940 - 1943, ενώ ξεκινά και σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο
Αθηνών, τις οποίες όμως δεν θα ολοκληρώσει. Την ίδια περίοδο συνδέεται με
άλλους καλλιτέχνες και διανοούμενους, μεταξύ των οποίων ο Νίκος Γκάτσος, οι
ποιητές Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέα Ελύτης, Άγγελος Σικελιανός και ο ζωγράφος
Γιάννης Τσαρούχης.
Η πρώτη εμφάνιση του Χατζιδάκι ως συνθέτη
πραγματοποιείται το 1944 με τη συμμετοχή του στο έργο Τελευταίος
Ασπροκόρακας του Αλέξη Σολομού, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Στη
σχολή του Θεάτρου Τέχνης, ο Χατζιδάκις θα παρακολουθήσει και μαθήματα
υποκριτικής, αν και τελικά ο ίδιος ο Κουν θα τον αποτρέψει.
Το 1946 καταγράφεται και η πρώτη του εργασία
για τον κινηματογράφο, στην ταινία Αδούλωτοι Σκλάβοι και στα επόμενα
χρόνια συνθέτει μουσική για πολλές ελληνικές ή ξένες ταινίες.
Παράλληλα με το Ελληνικό Χορόδραμα, η
τραγωδός Μαρίκα Κοτοπούλη αναθέτει στον Χατζιδάκι τη σύνθεση της μουσικής για
τις Χοηφόρους (1950) από την Ορέστεια του Αισχύλου. Το γεγονός
αυτό αποτελεί την αρχή της ενασχόλησης του Χατζιδάκι με πολλές αρχαίες
τραγωδίες και κωμωδίες, μεταξύ των οποίων η Μήδεια (1956), ο Κύκλωπας
(1959), οι Βάκχες (1962), οι Εκκλησιάζουσες (1956), η Λυσιστράτη
(1957) και οι Όρνιθες (1959). Την ίδια εποχή (1950), ο Χατζιδάκις
συνεργάζεται και με τον Άγγελο Σικελιανό προκειμένου να συνθέσει τη μουσική για
την τελευταία του τραγωδία Ο Θάνατος του Διγενή.
Το 1961 του απονέμεται το βραβείο Όσκαρ για
το τραγούδι Τα παιδιά του Πειραιά, από την ταινία του Ζυλ Ντασέν Ποτέ
την Κυριακή, το οποίο συμπεριλαμβάνεται και στα δέκα εμπορικότερα τραγούδια
του 20ού αιώνα. Ο ίδιος ο Χατζιδάκις, θεωρεί πως η ελαφρά μουσική του για τον
κινηματογράφο του προσδίδει μια «ανεπιθύμητη λαϊκότητα» την οποία δεν αποδέχεται
και φθάνει στο σημείο να αποκηρύξει μεγάλο μέρος της.
Σημαντικός σταθμός στο έργο του Χατζιδάκι
για το θέατρο αποτελεί ακόμα η παράσταση Οδός Ονείρων (1962) σε
σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού και πρωταγωνιστή το Δημήτρη Χορν.
Την περίοδο 1963-1996 διευθύνει την
«Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών» – της οποίας είναι και ιδρυτής -- και στο σύντομο
χρονικό διάστημα της λειτουργίας της δίνει 20 συναυλίες με πρώτες παρουσιάσεις
δεκαπέντε έργων Ελλήνων συνθετών.
Διορίζεται «Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής»
της Λυρικής Σκηνής για το διάστημα 1975 - 1977 ενώ την περίοδο 1975 - 1982
αναλαμβάνει καθήκοντα Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας καθώς και Διευθυντή του
κρατικού ραδιοσταθμού Τρίτο Πρόγραμμα. Η παρουσία του στο Τρίτο Πρόγραμμα
αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς και ίσως την ποιοτικότερη περίοδο του
ραδιοσταθμού.
Το 1979 ο Χατζιδάκις καθιερώνει τις
«Μουσικές Γιορτές» (στα Ανώγεια της Κρήτης, τον «Μουσικό Αύγουστο» στο
Ηράκλειο, την περίοδο 1981 - 1982 διοργανώνει επίσης τους «Μουσικούς Αγώνες»
στην Κέρκυρα)
Συστήνει το 1985, την ανεξάρτητη
δισκογραφική εταιρεία «Σείριος», η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα. Από το 1976
συνεργάζεται με τη Μαρία Φαραντούρη σε τέσσερις δίσκους του: "Η εποχή της
Μελισσάνθης" (1980), "Τα Παράλογα" ( 1976), "Σκοτεινή Μητέρα"
(1986) και "Ρωμαϊκή Αγορά" (1986) καθώς και σε πάρα πολλές συναυλίες
μέχρι το 1991 .
Στα τέλη του 1989 ο Χατζιδάκις ιδρύει την
«Ορχήστρα των Χρωμάτων» με σκοπό να παρουσιάσει έργα που συνήθως δεν
καλύπτονται από τις συμβατικές συμφωνικές ορχήστρες.
Ο ίδιος ο Χατζιδάκις ιδίως προς το τέλος της
ζωής του ξεχώριζε τα έργα του,.. Τα έργα που αγαπούσε τα έβγαλε κατ' ευθείαν σε
δίσκους, και από αυτά πιο αυτοβιογραφικό θεωρούσε την Εποχή της Μελισσάνθης.
Από αυτό το δίσκο, είκοσι χρόνια μετά θάνατον, ο σκηνοθέτης της τελετής λήξεως
των Ολυμπιακών αγώνων των Αθηνών, 2004, διάλεξε ν' ακουστεί το τραγούδι
"Μητέρα κι αδελφή" κατά τη σβέση της ολυμπιακής φλόγας.
«Ο Μάνος Χατζιδάκις είναι προσωπική μας υπόθεση, καθενός χωριστά. Όχι
του κράτους, όχι των φεστιβάλ, όχι των εορτών και πανηγύρεων. Είναι υπόθεση που
διεγείρει μέσα μας το αίτημα για πολιτισμό, αισθητική, ελευθερία, καθρέφτισμα
της εγκλωβισμένης μας ψυχής και αντάμωμά της νοερό με τον τόπο από όπου ήρθε κι
έτσι νωπή κατοίκησε στο σώμα μας. Δεν λείπει ετούτο στους πολλούς, γι' αυτό μιλώ
για υπόθεση σαφώς προσωπική.
Να ανάβουμε ο καθένας το κερί του από τη φλόγα του έργου του κάθε νύχτα Μεγάλου Σαββάτου, Μεγάλου Ερωτικού, Μεγάλης Ερημίας, γιατί η μουσική του είναι μια Μεγάλη Βδομάδα Δημιουργίας και Παθών, και έχει μια Κυριακή που ξημερώνει, πάντα αναστάσιμη στο τέλος.»
Να ανάβουμε ο καθένας το κερί του από τη φλόγα του έργου του κάθε νύχτα Μεγάλου Σαββάτου, Μεγάλου Ερωτικού, Μεγάλης Ερημίας, γιατί η μουσική του είναι μια Μεγάλη Βδομάδα Δημιουργίας και Παθών, και έχει μια Κυριακή που ξημερώνει, πάντα αναστάσιμη στο τέλος.»
Πηγές:
κείμενα από Wikipedia και www.os3.gr/arhive_afieromata/gr_afieromata_manos_hatzidakis.html#1,
video από YouTube
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
a) διαβάστε
ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ μια μικρή ΙΣΤΟΡΙΑ (Η Αμερική αύριο)
ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ μιαμικρή ΙΣΤΟΡΙΑ (η Αμάλθεια και οι άλλοι)
β) ακούστε
γ) χαμογελάστε!
δ) φιλοσοφείτε!
ε) επενδύστε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου